De rol van de substantia nigra bij Parkinson

De substantia nigra (letterlijk: zwarte substantie) is een zwarte kern in het middendeel van de hersenen. Deze kern speelt een belangrijke rol bij het uitvoeren van bewegingen. Zonder de zenuwcellen van de substantia nigra kunnen we geen handelingen uitvoeren, zoals het pakken van een boek, het tekenen met een potlood of opstaan vanuit een stoel.

Substantia nigra en Parkinson

Maar wat heeft de substantia nigra eigenlijk met de ziekte van Parkinson te maken? Dat zit zo. Zenuwcellen in de substantia nigra maken dopamine aan. Bij mensen met Parkinson sterven te veel van deze zenuwcellen af, waardoor er een tekort ontstaat aan dopamine.

Afsterven van neuronen

Naarmate mensen ouder worden sterven de neuronen in de substantia nigra langzaam af. Dit is heel normaal en gebeurt bij iedereen gewoonlijk vanaf een leeftijd van ongeveer 45 jaar. Vanaf die leeftijd sterft per jaar ongeveer een procent van de neuronen af in onze hersenen.

Ondanks dat de meeste mensen hier niet veel van merken, zijn er ook mensen bij wie het afsterven van de substantia nigra-neuronen te snel gaat. Deze mensen ontwikkelen de ziekte van Parkinson. Daarnaast zijn er ook mensen die al op vroegere leeftijd weinig van deze neuronen hadden. Ook in dat geval kan het afsterven van deze zenuwcellen leiden tot het ontwikkelen van Parkinson.

Karakteristieke Parkinson symptomen

Hoe meer zenuwcellen in de substantia nigra afsterven, des te meer de aansturing van bewegingen wordt aangetast. Dat uit zich in één of meerdere van de volgende symptomen die voor kunnen komen bij de ziekte van Parkinson, zoals:

• Tremor (trillen of beven)
• Stijve spieren
• Trage bewegingen
• Evenwichtsstoornissen

Toch zijn de symptomen voor ieder persoon anders. Door het afsterven van substantia nigra-neuronen kunnen bij sommige mensen de bewegingen langzamer worden en/of kleiner en/of onregelmatiger. Voor andere mensen kan het lastig zijn om een beweging te starten of lang vol te houden.

De eerste symptomen van Parkinson kunnen in beeld komen wanneer het aantal zenuwcellen in de substantia nigra meer dan twintig procent afgenomen is.

Emoties en gedrag

De functie van de substantia nigra gaat waarschijnlijk verder dan het aansturen van de motoriek. Er wordt vermoed dat dopamine, en daarmee de substantia nigra, een belangrijke rol speelt bij het uiten van emoties, het leervermogen en verslavingsgevoeligheid. Deze klachten die niet met beweging te maken hebben noemen we niet-motorische symptomen.