Slaap bij parkinson

Slapen is een van de eerste levensbehoeften van de mens. Tijdens de slaap kan het lichaam weer energie opdoen en kunnen gebeurtenissen van de vorige dag worden verwerkt.

Oorzaken van slaapproblemen

We slapen allemaal wel eens slecht, maar mensen met de ziekte van Parkinson hebben een grotere kans op slaapproblemen dan anderen. Ook zijn hun problemen anders van aard. Dit heeft te maken met de veranderingen die in de hersenen plaatsvinden, met de klachten die bij parkinson horen, maar ook met de medicijnen die je neemt.

Veelvoorkomende klachten

Mensen met parkinson hebben vaak problemen met slaap. Sommige mensen kunnen moeilijk in slaap komen. Ook wordt de slaap over het algemeen wat minder diep (minder REM-slaap) en worden mensen tijdens de lichte slaap makkelijker en vaker wakker. Wanneer men na een paar uur wakker wordt, komt men vaak niet goed meer in slaap. Dit heet een doorslaapstoornis. Deze kan onder andere worden veroorzaakt doordat je last hebt van stijfheid of pijn terwijl je in bed ligt. Je kunt wat moeilijker omdraaien in bed, waardoor je niet meer comfortabel kan liggen.

Restless legs

Sommige mensen met parkinson hebben last van rusteloze benen (dit heet restless legs). Ze beschrijven dit als een vervelend gevoel dat alleen weggaat als ze de benen bewegen. Ook kan het zijn dat jouw benen vanzelf op een ritmische manier heen en weer bewegen. Dit heet PLMD (Periodic Limb Movement Disorder). Dit soort klachten maakt het in slaap vallen extra moeilijk. Daarnaast kunnen de veranderingen in de hersenen ervoor zorgen dat je klaarwakker bent terwijl het nog geen ochtend is. Voor Restless Legs en PLMD zijn therapieën beschikbaar. Misschien dat deze je kunnen helpen. Als je hier last van hebt, kan je hier met jouw arts over spreken.

Sommige dopaminemedicijnen kunnen nachtmerries veroorzaken. Als je last hebt van nachtmerries is het een goed idee dit te bespreken met jouw arts. Misschien is het een mogelijkheid om de dosis van de medicatie ‘s nachts te verlagen.

Overdag slapen

Als je je overdag niet fit voelt, val je misschien wel eens gewoon op de bank in slaap. Veel slapen overdag maakt dat het slapen ‘s nachts natuurlijk nog moeilijker wordt. Hierdoor kan het gebeuren dat jouw bioritme in de war raakt en je op de verkeerde momenten de behoefte krijgt om te slapen. Om deze reden is het niet aan te raden om overdag te slapen. Als je echt dutjes nodig hebt, omdat je anders de dag niet volhoudt, probeer deze dan te beperken tot maximaal 40 minuten, en slaap niet na 15.00 uur totdat je ‘s avonds naar bed toe gaat.

Slaapaanvallen

In sommige gevallen hebben mensen met parkinson overdag last van onweerstaanbare, plotselinge slaapaanvallen. Deze kunnen worden veroorzaakt door dopaminemedicatie en worden EDS genoemd (Excessive Daytime Sleepiness). Daarnaast kunnen dopaminemedicijnen overigens ook ‘gewone’ slaperigheid overdag veroorzaken. Het is altijd goed dit aan jouw arts te melden, zodat gekeken kan worden naar oplossingen.

RBD (REM Behavioural Disorder)

Sommige mensen met parkinson kunnen ‘s nachts in hun slaap opeens gaan praten, slaapwandelen of andere dingen doen. Bij gezonde mensen zetten de hersenen in de slaaptoestand de verbinding met de spieren een beetje ‘uit’, zodat het lichaam tijdens de slaap verlamd is en niet reageert op dromen. Bij de ziekte van Parkinson lukt het niet helemaal om deze verbinding uit te zetten, waardoor mensen in hun slaap kunnen gaan bewegen en reageren alsof hun dromen echt zijn.

Ze kunnen hierdoor zelfs agressieve bewegingen maken. Hier merken ze zelf niets van, maar het kan heel beangstigend zijn voor de partner. Bovendien kan het gevaarlijk zijn, omdat mensen kunnen vallen of zich op een andere manier bezeren. Als je dit overkomt, moet je dit zeker melden bij jouw arts. Vaak is er met medicatie wel iets aan te doen. Bovendien kan het nuttig zijn om aanpassingen te doen aan jouw slaapomgeving, zodat het risico op vallen of ander letsel zo klein mogelijk is.